ေရႊျဖဴးေလး: သဟမၼတိျဗဟၼာၾကီးႏွင့္ပဥၥမသတၱာဟက ျမတ္ဗုဒၶ

ျမတ္ဗုဒၶသည္ သတၱ႒ာန တုိ႔တြင္ သီတင္းသုံးေတာ္မူျပီးေနာက္ ပဥၥမသတၱာဟ ျဖစ္တဲ့ အဇပါလေညာင္ပင္ၾကီးရွိရာသုိ႔ ျပန္လည္ၾကြေတာ္မူခဲ့၏။ ဆိတ္ျငိမ္ရာ အရပ္သုိ႔ခ်ဥ္းကပ္ေတာ္မူ၏။ ထုိ႔ေနာက္ ျမတ္ဗုဒၶသည္ ယခုကဲ့သုိ႔ စိတ္အၾကံျဖစ္ေလသည္။ “ရာဂ/ေဒါသ/ေမာဟေတြ ထူေျပာမ်ားျပားတဲ့ သတၱ၀ါေတြကုိ တရားေဟာေပမဲ့ အက်ဳိးရွိမွာမဟုတ္ေပဘူး၊ ငါဘုရား ပင္ပန္းရုံသာရွိမည္” ဟု အဓိပၸါယ္ထြက္ေသာ စိတ္အၾကံေတာ္..ျဖစ္ေလ၏။
ဤစိတ္အၾကံမွာ အံ့ၾသဖြယ္ပင္ျဖစ္သည္။ ျမတ္ဗုဒၶအေလာင္းေတာ္သည္ သုေမဓာဘ၀ကတည္းက.

ဗုေဒၶါေဗာေဓယ်ံ = ငါသစၥာ (၄)ပါးသိသလုိ သတၱ၀ါတုိ႔ကုိလည္း သိေစရမည္
မုေတၱာ ေမာေစယ်ံ = ငါကိေလသာမွ ကင္းလြတ္ျပီးလ်င္ သတၱ၀ါတုိ႔ကုိ ကင္းလြတ္ေစရမည္
တိေဏၰာ တာေရယ်ံ = ငါသံသရာမွာ ကူးေျမာက္ျပီးလ်င္ သတၱ၀ါတုိ႔ကုိလည္း ကူးေျမာက္ေစရမည္..ဟူေသာ..

ရည္ရြယ္ခ်က္မ်ားကုိ ထားရွိခဲ့ျပီးသား ျဖစ္၏။ အခု ျမတ္ဗုဒၶ အျဖစ္ကုိေရာက္ျပီးသကာလမွာေတာ့ တရားမေဟာေတာ့မယ့္ စိတ္အၾကံဟာ ျဖစ္ခဲ့ေလ၏။ ျမတ္ဗုဒၶ၏ စိတ္အၾကံေတာ္ကုိ ေဘးကလူတုိ႔က ၾကည့္လ်င္ တကယ္ပဲ ျမတ္ဗုဒၶတရားမေဟာေတာ့မည္ဟု အထင္မွားစရာျဖစ္၏။
အမွန္ေတာ့ အခုလုိ စိတ္အၾကံေတာ္ျဖစ္ျခင္းမွာ ျမတ္စြာဘုရား ေနာင္ကုိ ဘယ္ေတာ့မွာ တရား မေဟာေတာ့ပါဘူးလုိ႔ ဆင္ျခင္ျခင္းမဟုတ္ပါ။ လက္ရွိ အခ်ိန္ အတြက္သာ ျဖစ္ပါ၏။ လက္ရွိအခ်ိန္မွာမွ မကြ်တ္ထုိက္ေသာ သတၱ၀ါမ်ားအတြက္သာ ျဖစ္၏။
ျမတ္ဗုဒၶရရွိထား သိထားအပ္ျပီးေသာ တရားတုိ႔သည္ လြန္စြာ နက္နဲသိမ့္ေမြ႕၏။ က်ယ္ျပန္႔၏။ ထင္ရာေတြ ေတြးျပီး စိတ္ကူးထားတဲ့ တရားမ်ဳိးမဟုတ္။ ေလာက၏ အရွိတရားႏွင့္ အမွန္တရားတုိ႕ကုိ ျပည့္စုံစြာ သိအပ္ထားျပီးျဖစ္၏။ ထုိကဲသုိ႔ နက္နဲ သိမ္ေမြ႕ေသာ တရားတုိ႔ကုိ သိအပ္ျမင္နုိင္ဖုိ႔အတြက္ ျမတ္ဗုဒၶသည္ အေလာင္းေတာ္ဘ၀ကတည္းက ေလးသေခ်ၤ ကမၻာ တစ္သိန္းၾကာေအာင္ ပါရမီ/စာဂ/စရိယမ်ားကုိ ျပည့္စုံစြာ ဆည္းပူးခဲ့ရပါ၏။ လူသာမာန္တုိ႔ လုပ္ႏုိင္ခဲတဲ့ ျမတ္ေသာအလုပ္-ပါရမီျဖည့္က်င့္ျခင္း ကုိ ျမတ္ဗုဒၶအေလာင္းေတာ္က အခ်ိန္ၾကာေအာင္ မရပ္မနားဘဲ ျဖည့္က်င့္ခဲ့ရေသး၏။ ျမတ္ဗုဒၶျဖစ္မည့္ လက္ရွိဘ၀တြင္ပင္ မည္သူ႕ထံမွာမွ နည္းနာမခံယူဘဲ ကုိယ္ေတာ္တိုင္ ၾကိဳးစားၾကိဳးကုတ္ အားထုတ္ျပီးမွ ဒုကၡသစၥာ၊ သမုဒယသစၥာ၊ မဂၢသစၥာ၊ နိေရာဓသစၥာ ဟူေသာ သစၥာေလးပါးတုိ႔ကုိ ပုိင္းျခားထင္ထင္ သိအပ္ခဲ့ေလျပီ။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ဆရာမကူ သယမၻဴ ဥာဏ္ျဖင့္ သမၼာသမၺဳဒၶ အျဖစ္ကုိ ရေအာင္ယူထားျပီး ျဖစ္ရာ၏။
ယခု ဘုရားျဖစ္ျပီးေနာက္ သတၱ၀ါေတြဘက္ကုိ ေရႊဥာဏ္ေတာ္ျဖင့္ ဆင္ျခင္ၾကည့္လုိက္တဲ့အခါ..
သတၱ၀ါမ်ားသည္ အ၀ိဇၨာ ျဖင့္ လႊမ္းမုိးေနၾက၏။ အ၀ိဇၨာ၏ သတၱိသည္ ဖုံးျခင္းသေဘာလည္း ရွိသည္။ ေဖာ္ျခင္းသေဘာလည္းရွိသည္။ ဖုံးျခင္းဆုိသည္ မွာ အမွန္ကုိ မျမင္နုိင္ေအာင္၊ အဓမၼကုိ အဓမၼမွန္းမသိေအာင္ ဖုံးကြယ္ထားျခင္းျဖစ္သည္။ ေဖာ္ျခင္းသေဘာဆုိသည္မွာ မဟုတ္ကုိ အဟုတ္သဖြယ္ျဖစ္ေအာင္ ေဖာ္ထုတ္ျခင္းျဖစ္၏။ [စာ-၆၆၊ ဦးေရႊေအာင္၊ ဗုဒၶသုိ႔မဟုတ္အႏႈိင္းမဲ့]
ထုိ႕ေၾကာင့္ သတၱ၀ါတုိ႕သည္ ဘ၀ကုိ နိစၥ၊ သုခ၊ အတၱ၊ သုဘ ဟုျမင္ၾကသည္။
ျမတ္ဗုဒၶက မည္သည့္ဘ၀ပင္ျဖစ္ေစ အနိစၥ၊ ဒုကၡ၊ အနတၱ၊ အသုဘ ဟု ေဟာေတာ့မည္။
ထို႕ေၾကာင့္ ျမတ္ဗုဒၶ ေဟာေတာ့မည့္ တရားေတာ္မွာ သတၱ၀ါအားလုံး မွတ္ထင္စြဲလမ္းတာႏွင့္ သိသာစြာ ဆန္႕က်င္ေန၏။ အ၀ိဇၨာအေမွာင္ျဖင့္ ပိတ္ဆုိ႕အပ္ေနေသာ..တနည္းအားျဖင့္ ကာမရာဂ၊ ဘ၀ရာဂ၊ ဒိ႒ိရာဂ တုိ႕၏ လႊမ္းမုိးျခင္းခံေနၾကရေသာ သတၱ၀ါတုိ႕သည္ ျမတ္ဗုဒၶေဟာမည့္ သိမ္ေမြ႕နက္နဲေသာ သစၥာတရားေတာ္တုိ႕ကုိ လြယ္လြယ္ျဖင့္ေတာ့ ျမင္နုိင္ၾကမည္မဟုတ္ေပ။
တနည္းေျပာရလ်င္ ျမတ္ဗုဒၶေဟာမည့္ တရားေတာ္တုိ႕သည္ အေရွ႕ဘက္ကုိ လွည္႔ေန၏။
သတၱ၀ါတုိ႕၏ လက္ရွိစိတ္ေနစိတ္ထားက..အေနာက္ဘက္ကုိ ခ်ည္း လွည့္ထားၾကေပ၏။..ထုိမွ်ေလာက္ပင္ ဆန္က်င့္ေနသည္။
ျမင္သာေအာင္ ေလာကဥပမာျဖင့္ ေျပာရလွ်င္..
မိဘ (၂)ပါးတုိ႕သည္ သားသမီးမ်ား ကုိ ဆင္ျမန္းေပးရန္ အဖုိးတန္လွေသာ လက္၀တ္တန္ဆာမ်ားကုိ ၾကိဳးစားရွာေဖြခဲ့၏။ တန္ဖုိးၾကီးမားေသာ အဆင္တန္ဆာေတြကုိ ရျပီးတဲ့အခါ..သူတုိ႕ သားသမီးမ်ားဘက္ကုိ ၾကည့္ျပီး..ဤအဆင္တန္ဆာမ်ားသည္ ငါတုိ႕သမီးၾကီး မဘုတ္ထိုိင္းႏွင့္ ေတာ္ပါ့မလား၊ ငါတုိ႕သား ေမာင္ဘုတ္ထုိင္းႏွင့္ ေတာ္ပါ့မလားဟု စဥ္းစားၾကေပလိမ့္မည္။ သူတုိ႕စဥ္းသားသင့္သလုိပဲ သားသမီးမ်ားကလည္း မိဘမ်ားဆင္ေပးမည့္ တန္ဖုိးၾကီးအဆင္တန္ဆာဘက္ကုိ မလွည့္ဘဲ အေပ်ာ္ၾကီးေပ်ာ္ေနၾကေလသည္။
ထုိ႕ကဲသုိ႕ မိဘမ်ားစဥ္းစားသကဲ့သုိ႕ပင္ ယခုလည္းပဲ ျမတ္ဗုဒၶသည္ သစၥာေလးခ်က္ ဓမၼနက္ကုိ ဟုတ္တုိင္းမွန္စြာ သိအပ္ခဲ့ေလျပီ။ အခု သတၱ၀ါတုိ႕ကုိ ထုိတရားေတြေဟာမယ္လုိ႕ ၾကည့္လုိက္ေတာ့ သတၱ၀ါတုိ႕က အာရုံငါးပါး ကာမဂုဏ္ေတာထဲ၌ မျငီးမျငဴဘဲ အေမြ႕ေလ်ာ္ၾကီး ေမြ႕ေလ်ာ္ေနၾကေပသည္။
ခုတင္က ဥပမာလုိပင္..မိဘမ်ားက သူတုိ႕သားသမီးမ်ားကုိ တန္ဖုိးၾကီးတဲ့အဆင္တန္ဆာေတြ ဆင္ေပးခ်င္ပါဘိ..ဒါေပမယ့္ သားသမီးမ်ားမွာေတာ့ ထုိအဆင္တန္ဆာေတြကုိ စိတ္မ၀င္စားဘဲ ေက်ာေပးျပီး ေပ်ာ္ေနၾကရွာသည္။ ထုိအေျခအေနမ်ဳိးတြင္ ဘယ္မိဘကမွ ေရာဟယ့္ဆုိျပီး ခ်က္ခ်င္းၾကီးေတာ့ မေပးေပ။ သင့္ေတာ္ပါ့မလားေတာ့ စဥ္းစားရေပဦးမည္။
ထုိသုိ႔ပင္ ျမတ္ဗုဒၶသည္ သတၱ၀ါတုိ႕ကုိ ေလာေလာဆယ္အခ်ိန္အတြက္ တရားမေဟာဖုိ႕ စိတ္အၾကံတည္ျခင္းမွ်သာ ျဖစ္ေလျပီ။
အ၀ိဇၨာေၾကာင့္ သခၤါရျဖစ္၊ သခၤါရေၾကာင့္ ၀ိညာဏ္ျဖစ္ ..စတဲ့ ပဋိစၥသမုပၸါဒ္အေၾကာင္းအက်ဳိးစပ္တရားတုိ႕သည္ အမွန္ရွိ၏။ တဏွာကုန္ဆုံးရာ နိဗၺာန္သည္လည္း အမွန္ရွိ၏။ ထုိနိဗၺာန္ဟူေသာ သဘာ၀ဓမၼသည္ အလြန္႕အလြန္ သိျမင္ဖုိ႔ရန္ ခက္ခဲလွေပ၏။
အမွန္အားျဖင့္ ဘ၀ကုိ ဒုကၡသစၥာဟု အမွန္အတုိင္းျမင္ပါမွ ဒုကၡကုိျဖစ္ေစတဲ့ သမုဒယသစၥာကုိ ပယ္နုိင္ေအာင္ ၾကိဳးစားေပမည္။ သမုဒယသစၥာပယ္နုိင္ပါမွလည္း နိေရာဓသစၥာျဖစ္တဲ့ နိဗၺာန္သုိ႕ ဆုိက္ေရာက္ေလမည္။
ထုိသုိ႔ ခႏၶာခ်ဳပ္ျငိမ္း တဏွာခ်ဳပ္ျငိမ္းရာ နိဗၺာန္သုိ႔ ဆုိက္ေရာက္ႏုိင္ေအာင္ ျမတ္ဗုဒၶက သစၥာ၌ အေျခခံေသာ ဓမၼတုိ႕ကုိ ေဟာမည္ဟု သတၱ၀ါပရိသတ္ဘက္ကုိ ၾကည့္လုိက္တဲ့အခါ မကြ်တ္ထုိက္မယ့္ သတၱ၀ါမ်ား၊ ဥာဏ္မမွီေသာ သတၱ၀ါမ်ား ပါရမီမရွိၾကေသာ သတၱ၀ါမ်ားကုိ ေရွးဦးစြာ ျမင္ေလသည္။
ဒါလည္း အဆန္းရယ္ေတာ့မဟုတ္ေပ။ ဥပမာ..
ႏွမ္းျဖဴမ်ားမို႔ေမာက္ေနေအာင္ ထည့္ထားေသာ ႏွမ္းတင္းၾကီးတစ္ခု ရွိမည္။ ထုိ ႏွမ္းျဖဴေတာင္းၾကီးထဲတြင္ ႏွမ္းအနက္လက္တဆုပ္စာမွ်ေလာက္ကုိ နံ႔ေအာင္ ေမႊ၍ေရာထားမည္။ ခပ္လွမ္းလွမ္းမွ ေန၍ ထုိႏွမ္းေတာင္းၾကီးကုိ ၾကည့္မည္ဆုိလွ်င္ ေတာင္းၾကီးထဲတြင္ ႏွမ္း အျဖဴမ်ားသာ ရွိမည္ထင္ေပေတာ့မည္။ အနက္က နည္းလြန္းလွ်င္ အနက္ကုိ ေနာက္မွသာ ျမင္ေပလိမ့္မည္။ အျဖဴက မ်ားလြန္းလွ်င္ အျဖဴကုိ ဦးစြာျမင္ေပလိမ့္မည္။
ယခုလည္း ျမတ္ဗုဒၶ သည္ ေရႊဥာဏ္ေတာ္ႏွင့္ ၾကည့္လုိက္ေသာအခါ မကြ်တ္ထုိက္ေသာသတၱ၀ါမ်ား သိသာစြာ ပထမဆုံး ဥာဏ္၀မွာ လာထင္ေလသည္။ ဒီလုိ မကြ်တ္ထုိက္ေသာသူေတြကုိ သစၥာတရားမ်ား ေဟာေနလုိ႔က..ငါဘုရားမွာ ပင္ပန္းႏြမ္းနယ္ရုံသာပဲဟု စိတ္ၾကံရုံမွ်သာ ျဖစ္၏။
ထုိ႕ေၾကာင့္ ..ထုိစိတ္အၾကံေတာ္သည္ မကြ်တ္ထုိက္ေသာ သတၱ၀ါမ်ားအတြက္သာ ျဖစ္ေပ၏။
တနည္းအားျဖင့္..ျမတ္ဗုဒၶတုိ႔ တရားဦးစတင္ဖုိ႔ရန္အတြက္ အခ်ီနိဒါန္း (၂)ရပ္ လုိအပ္ေပ၏။ ဤနိဒါန္းသည္တုိ႔မွာ..

ကုိယ္ေတာ္ျမတ္ရဲ႕ သႏၲန္၌ အထင္အရွားျဖစ္တည္ေသာ မဟာကရုဏာေတာ္ ႏွင့္
ေလာကသမၼတ ျဗဟၼာၾကီးက..ေတာင္းဆုိမႈ..တုိ႔ျဖစ္၏။

ယခု အခ်ိန္တြင္ ကုိယ္ေတာ္ျမတ္၏ သႏၲာန္၌ မဟာကရုဏာေတာ္မွာ အထင္အရွား တည္ေနေလျပီ။ သုိ႔ေပမယ့္ ေလာကသမၼတ ျဗဟၼာၾကီး၏ ေတာင္းဆုိမႈ မျဖစ္ေသးေသာေၾကာင့္..နိဒါန္း (၂)ရပ္လုံးမွာ မစုံေသးေပ။ မၾကာမီတြင္ စုံေခ်ေတာ့မည္။
ျမတ္ဗုဒၶတုိ႔သည္ တရားေဟာဖုိ႔ရန္အတြက္ သဗၺညဳတေရႊဥာဏ္ေတာ္ၾကီးကုိ ရယူခဲ့ရျခင္းျဖစ္ေပသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ တရားေဟာခ်င္ စိတ္အျပည့္ရွိေပသည္။ ဟုန္ဟုန္က ပုဏၰား ဘာမသိညာမသိႏွင့္ ေမးခြန္းလာေမးစဥ္ကဆုိလ်င္ ျမတ္ဗုဒၶက အခ်ိန္မက်ေသးပါဘဲ နိဒါန္းမစုံေသးပါဘဲ ရတဲ့နည္း ျဖစ္နုိင္တဲ့နည္းနဲ႔ ဥဒါန္းမွတဆင့္ တရားေဟာခဲ့ေသး၏။
ျမတ္ဗုဒၶသည္ အက်ဳိး ရွိ-မရွိကုိ သိရာ၌လည္း အႏႈိင္းမဲ့ ျဖစ္၏။ သုိ႔ျဖစ္၍ လုပ္ငန္းႏွင့္အခ်ိန္ကုိ အပုိအလုိမရွိဘဲ ကြက္တိ၀င္ေအာင္ အသုံးခ်ေတာ္မူႏုိင္ျခင္း ျဖစ္ေပသည္။ [စာ-၇၅-ဦးေရႊေအာင္၊ ဗုဒၶသုိ႔မဟုတ္အႏႈိင္းမဲ့]
ထုိသုိ႔ အသုံးခ်ေတာ္မူႏုိင္ျခင္းေၾကာင့္လည္း ဟုန္ဟုန္က ပုဏၰားႏွင့္ေတြ႕ခဲ့စဥ္ကလည္း တရားမေဟာေသး…ယခုလည္းပဲ နိဒါန္းမစုံလင္ေသးသည့္အတြက္ ေလာေလာဆယ္အတြက္ တရားမေဟာရန္ စိတ္အၾကံတည္ျခင္းမွ်ျဖစ္၏။
ျမတ္ဗုဒၶ၏ စိတ္အၾကံေတာ္ကုိ သဟမၸတိျဗဟၼာၾကီးက သိေသာအခါ..တကယ္ပဲ တရားမေဟာေတာ့ဘူးလားဟု အလြန္ပင္စုိးရိမ္တၾကီး ျဖစ္ခဲ့ေလသည္။ အမွန္မွာေတာ့ ျမတ္ဗုဒၶသည္ ယခုေလာေလာဆယ္အခ်ိန္အတြက္.. အခ်ိန္မက်ေသး၍ နိဒါန္းမစုံလင္ပါေသး၍ တရားမေဟာဖုိ႔ရန္ စိတ္ေတာ္ညြတ္ျခင္းျဖစ္ေပ၏။ သဟမၸတိျဗဟၼာၾကီးသည္လည္း ေဘးကၾကည့္သူပင္ ျဖစ္လင့္ကစား စုိးရိမ္သြားရုံမွ်ပင္ျဖစ္၏။ ထုိ႔ေနာက္ အျခားေသာ နတ္ျဗဟၼာမ်ားၾကားေအာင္.. “ေလာကၾကီး တခုလုံး အဖတ္ဆယ္မရေအာင္ ပ်က္စီးေတာ့မည္” ဟု ေအာ္ဟစ္ ေၾကြးေၾကာ္ေလ၏။ နတ္ျဗဟၼာမ်ား ျခံရံလ်က္ သဟမၸတိျဗဟၼာၾကီးလည္း ျမတ္ဗုဒၶ ရွိရာသုိ႔ ေရာက္လာေလသည္။ ထုိ႔ေနာက္.. ျဗဟၼာၾကီးက..

“သုဂတဂုဏ္ေတာ္ၾကီးႏွင့္ ခ်ီးက်ဴးအပ္ပါေပေသာ ျမတ္စြာဘုရား..သစၥာေလးခ်က္ ဓမၼနက္ကုိ ေဟာၾကားေတာ္မူပါ။ ျမတ္စြာဘုရား၏ တရားကုိ မနာၾကားရလ်င္ သတၱ၀ါမ်ား နိဗၺာန္ႏွင့္ ေ၀းေပလိမ့္မည္။ ဥာဏ္ထက္ေသာပုဂၢိဳလ္ ကိေလသာ နည္းေသာ ပုဂၢိဳလ္တုိ႔လည္း ရွိၾကပါလိမ့္မည္။ ယခု ကမၻာေလာၾကီးတခုလံုးမွာ ဆူးခက္ေတြ ခင္းထားသလုိ ျဖစ္ေနပါ၏။ ထိုဆူးခက္မ်ားမွာ တိတၳိဆရာၾကီးမ်ား ဖန္တီးထားေသာ ၾကံမိၾကံရာ အယူ၀ါဒမ်ားပင္ ျဖစ္ပါ၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ နိဗၺာန္ရဲ႕တံခါးျဖစ္တဲ့ မဂၢင္ကုိ ေဒသနာဥာဏ္လက္ေတာ္ျဖင့္ ဖြင့္လွစ္ေပးေတာ္မူပါ” ဟု..

အဓိပၸါယ္ရေသာ ေတာင္းဆုိမႈကုိ ျပဳေလ၏။
ျဗဟၼာၾကီးက..ေတာင္းဆုိမႈကုိ သုံးၾကိမ္ ေလ်ာက္တင္ခဲ့၏။..
အခုေတာ့ လုိအပ္ေသာ နိဒါန္း (၂)ရပ္လုံးစုံေခ်ျပီ။ ေရွးက.. လုိအပ္ခ်က္ နိဒါန္းမ်ား မစုံလင္ေသးေသာေၾကာင့္ သစၥာတရားမေဟာခဲ့ျခင္းျဖစ္ေပသည္။ နိဒါန္းမစုံ အခ်ိန္မက်ေသးဘဲ သစၥာတရားေဟာပါကလည္း သတၱ၀ါတုိ႔က နားမလည္ဘဲ ျမတ္ဗုဒၶအဖုိ႔ ပင္ပန္းၾကီးရုံသာ ျဖစ္ေပမည္။ ျမတ္ဗုဒၶသည္ အေျခအေနႏွင့္ အခ်ိန္အခါကုိ တြက္ခ်က္ ႏႈိင္းခ်င့္ေတာ္မူရာ၌လည္း အေတာ္ဆုံးျဖစ္ေပ၏။ ကြက္တိအက်ဆုံးျဖစ္ေပ၏။
ယခုတဖန္ ျမတ္ဗုဒၶသည္ ေရႊဥာဏ္ေတာ္ၾကီးျဖင့္ ေလာကကုိ ၾကည့္ေလျပီ။..ထုိေရႊဥာဏ္ၾကီးမွာ သဗၺညဳတဥာဏ္ေတာ္ၾကီး ပင္ျဖစ္၏။ ထုိဥာဏ္ေတာ္သည္ သတၱ၀ါအားလုံး၏ ဣေျႏၵ အႏုအရင့္ စရုိက္ စသည္တုိ႔ကုိ ကြဲကြဲျပားျပား ျမင္ႏုိင္စြမ္းေပ၏။ ထုိ႔သုိ႔ ၾကည့္ေသာအခါ..ဥာဏ္မ်က္စိတြင္ ကိေလသာ ျမဴမႈန္ နည္းေသာ သတၱ၀ါေတြ၊ မ်ားေသာ သတၱ၀ါတုိ႔ကုိ ဗုဒၶ၏ ဥာဏ္စကၡဳ၌ သန္႔လ်က္ ကန္႔လ်က္ ထင္ထင္ရွားရွား ျမင္ေတာ္မူေလသည္။
ဥာဏ္မ်က္စိ၌ ကိေလသာ ျမဴမႈန္႔ နည္းေသာ သူတုိ႔ကုိ ကြ်တ္ထုိက္ေသာ သူမ်ားဟု ေခၚ၏။
ဥာဏ္မ်က္စိ၌ ကိေလသာ ျမဴမႈန္႔ မ်ားေသာ သူတုိ႔ကုိ မကြ်တ္ထုိက္ေသာ သူမ်ားဟု ေခၚ၏။
ျမတ္ဗုဒၶ၏ ေရႊဥာဏ္ေတာ္ၾကီးျဖင့္ ျမင္ေတာ္မူပုံကုိ ျမင္သာေအာင္ ဥပမာျဖင့္ ေဖာ္ျပရလ်င္..
ကမ္းပါးေပၚမွရပ္ၾကည့္ေနေသာလူတစ္ဦးသည္..
ေရျပင္ထက္၌ ေပၚေသာ အခ်ဳိ႔ေသာ ၾကာအဖူးအငုံမ်ားကုိလည္း ျမင္ေပမည္။
ေရျပင္နွင့္အညီ ရွိေနၾကေသာ ၾကာအဖူးအငုံမ်ားကုိလည္း ျမင္ေပမည္။
ၾကည္လင္ေသာ ေရျပင္ေအာက္၌ပင္ ရွိေနၾကေသးေသာ ၾကာတုိ႔ကုိလည္း ျမင္ေပလိမ့္မည္။
ေရျပင္ထက္၌ ေပၚေသာ ၾကာအဖူအငုံမ်ားသည္ ေနထြက္လ်င္ပင္ ပြင့္အာေတာ့ေပမည္။..ထုိ႔ေၾကာင့္ ထုိၾကာတုိ႔သည္..တရားအက်ဥ္းေဟာလုိက္ရုံျဖင့္ သစၥာေလးတန္သိ အရိယာပုဂၢိဳလ္မ်ားျဖစ္မည့္ သူတုိ႔ႏွင့္ တူေပမည္။
ေရျပင္ႏွင့္အညီတည္ေနေသာ ၾကာတုိ႔သည္..တရားအက်ယ္ေဟာပါမွ သိအပ္ျမင္အပ္မည့္ ပုဂၢဳိလ္မ်ားႏွင့္ တူေပမည္။
ေရျပင္ေအာက္မွ ၾကာမ်ားကေတာ့ လွပစြာ ပြင့္ဖုိ႔႔ရန္အတြက္ အခ်ိန္ေစာင့္ရေပမည္။ ေနာက္ရက္မ်ားမွ ပြင့္နုိင္မည့္ ၾကာမ်ဳိးပင္ျဖစ္သည္။ တရားေတာ္ကုိ ထပ္တလဲလဲ နာ..ကုိယ္တုိင္လည္း ပြားမ်ားမွ သိအပ္ျမင္အပ္မည့္ ပုဂၢိဳလ္မ်ားနွင့္ တူေပမည္။…
ျမတ္ဗုဒၶသည္ ထုိၾကာသုံးမ်ဳိးႏွင့္ တူေပေသာ ပုဂၢိဳလ္သုံးမ်ဳိးတုိ႔ကုိ ထင္ရွားစြာ ျမင္ေလျပီ။ ထုိ႔သုိ႔ ျမင္ေလျပီးေနာက္..

“ေရွးက သာသနာကြယ္ျပီးေနာက္ ယခုထက္တုိင္ ထုပ္ထား ေႏွာင္ထားေသာ ရတနာထုပ္ႏွင့္တူေသာ သဒၶါထုပ္ေတြကုိ အကင္းပါး ဥာဏ္ရွိသူတုိ႔ ျဖည္ထားၾကပါကုန္ေလာ့
ငါဘုရားကား နိဗၺာန္၏ တံခါးသဖြယ္ျဖစ္ေသာ မဂၢင္ (၈)ပါးတံခါးကုိ ပိတ္၍မထားဘဲ အျမဲပင္ ဖြင့္လ်က္ထား၏”

ထုိသုိ႔ အဓိပၸါယ္ထြက္ေသာ စကားေတာ္ကုိ မိန္႔ေတာ္မူေလသည္။
အဓိပၸါယ္မွာ ေလးနက္ေပ၏။ သဒၶါတရားသည္ လြန္စြာအေရးၾကီးေပသည္။ ပထမဆုံးအေနျဖင့္ပင္ အေရးပါ၏။ ျမတ္ဗုဒၶ၏ တရားေတာ္ကုိ သိျမင္အပ္ဖုိ႔ရန္အတြက္…

ယုံၾကည္မႈ သဒၶါသည္ ေရွးဦးစြာ လုိအပ္၏
ယုံၾကည္မႈ သဒၶါရွိမွ ဆည္းကပ္လိမ့္မည္။
ဆည္းကပ္ပါမွလည္း တရားဆုိတာကုိ နာရေကာင္းမွန္း ေအာက္ေမ့ၾကေပလိမ့္မည္။
တရားေတာ္ကုိ နာၾကားပါမွလည္း ယထာဘူတ အမွန္အတုိင္း ဆင္ျခင္သုံးသပ္ေပလိမ့္မည္။
အမွန္အတုိင္း ဆင္ျခင္သုံးသပ္ႏုိင္ပါမွလည္း ျမတ္ဗုဒၶေဟာေသာ တရားေတာ္တုိ႔ကုိ သိအပ္ျမင္အပ္ေပမည္။

သဒၶါဆုိသည္မွာလည္း Religion ဆန္ဆန္ အကန္းယုံၾကည္မႈ (belief) မ်ဳိးမဟုတ္ေပ။ လူနာတစ္ဦးသည္ ကြ်မ္းက်င္တတ္ေျမာက္ေသာ ဆရာ၀န္ၾကီး၌ ထားရွိအပ္ေသာ (သုိ႔မဟုတ္ပါက) တပည့္တစ္ဦးက ျမတ္ေသာဆရာေပၚ၌ထားရွိအပ္ေသာ ယုံၾကည္မႈမ်ဳိး (confidence) ပင္ျဖစ္ေပသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ သဒၶါကုိ ဘာသာျပန္ရာ၌လည္း.. belief အစား confidence ဟု ဘာသာျပန္မွ သင့္ေလ်ာ္ေပမည္။ [p-7, Ven. Narada, Buddhism in Nutshell]
ျမတ္ဗုဒၶ၏ အထက္ပါ မိန္႔ေတာ္မူခ်က္ကုိ သဟမၸတိျဗဟၼာၾကီး ၾကားေသာအခါ..ျမတ္ဗုဒၶ တရားဦးေဟာရန္ ခြင့္ျပဳလုိက္ျပီဟု..သတ္မွတ္ျပီး..လက္ယာရစ္ ျမတ္ဗုဒၶအား ရွိခုိးကန္ေတာ့ျပီးေနာက္…ျဗဟၼာျပည္သုိ႔ ျပန္ၾကြသြားေလေတာ့သည္။

ဓမၼစၾကာတရားေတာ္ အပုိင္း ၂/၃- မင္းကြန္းဆရာေတာ္ဘုရားၾကီး