Saturday, September 29, 2012

သစၥာရွာဖုိ ့ျမင္းစီးသူအပုိင္း(၅)

အခန္း(၅)
သိမႈျဖစ္စဥ္

မေျပာင္းမလဲ စီးသြား၊
ျမစ္တစ္စင္းလို အဆက္အစပ္နဲ႔၊
လိႈင္းတစ္သုတ္ေနာက္၊ လိႈင္းတစ္သုတ္လိုက္
ေႏွးခ်ည္ .. ျမန္ခ်ည္ ....။   


ယခုအခါ ဗုဒၶ၏ အမွန္မြန္ေလးပါးထဲမွ ေရွ႕ႏွစ္ပါးကို ေဖာ္ျပၿပီးခ့ဲၿပီးျဖစ္ပါတယ္။ ပထမအမွန္မြန္ (ဒုကၡ၏ေလာကလံုးသေဘာ)ႏွင့္ ဒုတိယအမွန္မြန္ (ဒုကၡ၏အေၾကာင္းရင္း)တို႔ ျဖစ္သည္။ ဗုဒၶက်မ္းဂန္လာ ေ၀ါဟာရႏွင့္ဆိုလွ်င္ “ဒုကၡသစၥာ”ႏွင့္ “သမုဒယသစၥာ”တို႔ ျဖစ္ပါသည္။ “သမုဒယေၾကာင့္ ဒုကၡျဖစ္” ဆိုေသာ အမွန္မြန္ႏွစ္ပါး၏ အဆက္အစပ္ကိုလည္း ေဖာ္ျပခဲ့ၿပီးပါၿပီ။ သို႔ျဖစ္၍ တတိယအမွန္မြန္ (ဒုကၡ၏ ကင္းရာ ကုန္ရာ)ကို ဆက္ဖို႔ရွိပါသည္။ သို႔ႏွင့္တိုင္ ခ်က္ခ်င္းဆက္၍ မျဖစ္ေသးပါ။ တတိယအမွန္မြန္ (နိေရာဓသစၥာ)ကို နားလည္သေဘာေပါက္ေစရန္ ဗုဒၶ၏သင္ၾကားခ်က္အခ်ိဳ႕ႏွင့္ မိတ္ဆက္ေပးဖို႔ လိုပါလိမ့္ဦးမည္။

အျမင္ႏွစ္မ်ိဳး
ဗုဒၶ၏ဓမၼသည္ အႂကြင္းမဲ့သေဘာ၊ ပကတိသေဘာ၊ မေဖာက္မျပန္အၿမဲမွန္သည့္သေဘာျဖစ္သည္။ ပရမတၳသစၥာ (Absolute true) ျဖစ္ပါသည္။ သို႔ႏွင့္တိုင္ ယာယီသေဘာ၊ ႏိႈင္းရသေဘာ၊ အမ်ား သတ္မွတ္ခ်က္သေဘာတို႔ကိုလည္း မပစ္ပယ္ပါ။ သမုတိသစၥာ (Relative true) ျဖစ္ပါသည္။ ေျပာရလွ်င္ သမုတိသစၥာမွာ အမ်ားအျမင္၊ သာမန္အျမင္ ျဖစ္ၿပီး ပရမတၱသစၥာမွာ ပညာအျမင္၊ ဗုဒၶအျမင္ျဖစ္သည္။ ဗုဒၶ၏ဓမၼကို ေလ့လာရျခင္းမွာ သာမန္အျမင္ကိုေက်ာ္၍ ပညာအျမင္ကို ဆိုက္ေအာင္ အသိဉာဏ္မိုးကုတ္စက္၀ိုင္းကို ခ်ဲ႕ၾကည့္ျခင္းျဖစ္ပါသည္။

သာမန္အျမင္အရ ၾကည့္လိုက္လွ်င္ သတၱေလာကတြင္ ရွိသမွ်ကို လူ တိရိစာၦန္၊ ေယာက္်ား-မိန္းမ၊ ကေလး-လူႀကီး၊ သူေဌး-ဆင္းရဲသား၊ ဆရာ၀န္၊ စစ္ဗိုလ္၊ ပါေမာကၡ၊ သ ူေတာင္းစ ား စသည္ျဖင့္ ခြဲျခားျမင္ႏိုင္စရာရွိသည္။ ဤသို႔ျမင္ေနသမွ်လည္း အဆင့္အတန္း၊ ဂုဏ္အင္လကၡဏာ စေသာ ခြဲျခားသတ္မွတ္ခ်က္မ်ားႏွင့္ ကင္းႏိုင္လိမ့္မည္မဟုတ္ပါ။ ဗုဒၶ၏ပညာ အျမင္အရဆိုလွ်င္ လူအပါအ၀င္ သတၱ၀ါအေပါင္းတို႔မွာ သေဘာသဘာ၀ႏွစ္ရပ္၏ အစုအေ၀းမွ်သာျဖစ္သည္။  ရုပ္သေဘာႏွင့္  နာမ္သေဘာတို႔ျဖစ္သည္။ ဤသည္ကို ဗုဒၶက်မ္းဂန္မ်ားက “နာမရူပ”ဟု ညႊန္းဆိုပါသည္။

ရုပ္သေဘာဆိုရာတြင္ အာရံုခံကိရိယာမ်ား (Sense organs)စုစည္းထားေသာ ခႏၶာကိုယ္အစုအေ၀းႀကီးကို ဆိုလိုသည္။ နာမ္သေဘာတြင္ ခံစားျခင္း (Feeling or sensaton)၊ ခံယူျခင္း (Perception)၊ တုံ႔ျပန္ျခင္း (Emotional reaction)ႏွင့္ သိျမင္ျခင္း(Consciousness) တို႔ပါ၀င္သည္။ ဗုဒၶက်မ္းဂန္မ်ားတြင္ ေ၀ဒနာ၊ သညာ၊ သခၤါရ၊ ၀ိညာဏဟု သံုးႏႈန္းပါသည္။ သို႔အတြက္ လူ (သတၱ၀ါ)တို႔၏ ျဖစ္တည္မႈဆိုသည္မွာ ရုပ္ခႏၶာ(ရူပကၡႏၶာ)ႏွင့္ နာမ္ခႏၶာ (ေ၀ဒနာကၡႏၶာ၊ သညာကၡႏၶာ၊ သခၤါရကၡႏၶာ၊ ၀ိညာဏကၡႏၶာ) တို႔၏ အစုအေ၀းပင္ျဖစ္သည္။ ဤသည္ကိုပင္ “ခႏၶာငါးပါး”(five aggregates)ဟုေခၚျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ဤခႏၶာငါးပါးတို႔ အလုပ္လုပ္ပံုသည္ပင္ “လူ၏သိမႈျဖစ္စဥ္” (the act of human cognition) ျဖစ္ေတာ့သည္။

ခႏၶာငါးပါးအလုပ္လုပ္ပံု

ခႏၶာငါးပါးအလုပ္လုပ္ပံုကို မေလ့လာမီ ၄င္းတို႔၏ ဖဲြ႔စည္းပံုကို အလြယ္သိျမင္ေစရန္ ေဖာ္ျပပါဇယားကို ႏွလံုးသြင္းထားေစလိုပါသည္။
ဤေနရာတြင္ ပထမဆံုးႀကိဳေျပာထားဖို႔လိုသည္မွာ ခႏၶာငါးပါးတို႔၏ အစုအေ၀းသည္ သာမန္ေရာစပ္ထားရံုသက္သက္ (ျဒပ္ေႏွာသေဘာ မဟုတ္သည့္အခ်က္) ျဖစ္ပါသည္။တစ္သားတည္းျဖစ္ေအာင္ ေပါင္းစပ္ထားေသာ ျဒပ္ေပါင္းသေဘာျဖစ္သည္။ သို႔အတြက္ (ရွင္းလင္းရာတြင္ လြယ္ကူေစရန္၊ တစ္ကန္႔စီေျပာသြားမည္ ျဖစ္ေသာ္လည္း) တစ္ခုစီ ခြဲထုတ္ရလိမ့္မည္ မဟုတ္ပါ။ စင္စစ္ ပဋိသေႏၶအစကပင္၊ ရုပ္ႏွင့္နာမ္တို႔ တစ္ၿပိဳင္နက္ျဖစ္တည္ခဲ့သည္ျဖစ္ရာ ရုပ္က မူလ၊ နာမ္ကအဓိက စသည္ျဖင့္ခြဲျခားၾကည့္စရာမလိုဟူ၍ပင္ ယူဆရမည္ျဖစ္ပါသည္။

၁။ ရုပ္ခႏၶာ (ရူပ)
ရုပ္ခႏၶာဆိုသည္မွာ  ေျမဓာတ္၊ မီးဓာတ္၊ ေရဓာတ္၊ ေလဓာတ္တို႔၏  အစုအေ၀းသာျဖစ္သည္။ (ပထ၀ီ၊ ေတေဇာ၊ အာေပါ၊ ၀ါေယာ၊ ဆိုေသာ ဓာတ္ႀကီးေလးပါး။) ဤေနရာတြင္ အဆိုပါ ဓာတ္ႀကီးေလးပါးကို ေခတ္ေပၚ ဓာတုေဗဒနည္းအရၾကည့္ၿပီး ျဒပ္စင္မဟုတ္၊ ျဒပ္ေပါင္းမ်ားဟု ေစာဒက မတက္ေစလိုပါ။ ပထ၀ီမွာ စုဖဲြ႔ျခင္းသေဘာ၊ ေတေဇာမွာ ပူျခင္း-ေအးျခင္းသေဘာ၊ အာေပါမွာ စီးေမ်ာျခင္းသေဘာ၊ ၀ါေယာမွာ တြန္းတိုက္သည့္သေဘာ တို႔ကိုသာ ဆိုလိုရင္းျဖစ္သည္။ ဤဓာတ္ႀကီးေလးပါးတို႔၏ အစုအေ၀း ရုပ္ခႏၶာသည္ပင္ မ်က္စိ၊ နား၊ နွာေခါင္း၊ လွ်ာ၊ ကိုယ္ႏွင့္စိတ္ (မေနာ)ဆိုေသာ အာရံုခံကိရိယာတို႔ကို စုစည္းထားသည့္ ကြန္တင္နာႀကီးပင္ျဖစ္သည္။ ဤအာရံုခံကိရိယာမ်ားႏွင့္ အာရံုရုပ္မ်ား (ျမင္စရာ၊ ၾကားစရာ၊ အနံ႔ရစရာ၊ အရသာခံစရာ၊ ထိေတြ႔စရာ၊ စဥ္းစားေတြးေတာစရာ) ထိေတြ႔သည္ႏွင့္ အာရံုတို႔ရလာသည္။ အဆိုပါအာရံုတို႔နာမ္သေဘာမ်ား (နာမပိုင္း)ကို အဆင့္ဆင့္ျဖတ္သန္းျခင္းသည္ပင္ သိမႈျဖစ္စဥ္ ျဖစ္ေတာ့သည္။

၂။ ခံစားျခင္း(ေ၀ဒနာ)
အာရံုတို႔၏ ပထမဆံုးေဖာ္ျပခ်က္မွာ ခံစားမႈပင္ျဖစ္သည္။ အာရံုခံကိရိယာႏွင့္ အာရံုရုပ္တို႔ ထိေတြ႔သည္ႏွင့္ခံစားမႈေပၚလာသည္။ သိမႈျဖစ္စဥ္၏ ပထမအဆင့္ျဖစ္ပါသည္။

၃။ ခံယူျခင္း(ပညာ)
ဒုတိယအဆင့္မွာ သိမွတ္ခံယူျခင္းျဖစ္သည္။ ဥပမာ-ႏွင္းဆီတစ္ပြင့္ျမင္လွ်င္ ႏွင္းဆီဟုခံယူလိုက္သည္။ ကင္းၿမီးေကာက္တစ္ေကာင္ေတြ႔လွ်င္ ကင္းၿမီးေကာက္ဟုခံယူလိုက္သည္။ သို႔ႏွင့္တိုင္ ဤအဆင့္တြင္ ခံယူရံုသက္သက္မွ်ႏွင့္ တန္႔မေနတတ္ပါ။ သတ္မွတ္ခ်က္တစ္ခုခု တြဲပါလာတတ္ပါသည္။ ဥပမာ-“ႏွင္းဆီ”ဟု ခံယူလိုက္သည္ႏွင့္ “လွလိုက္တာ”ဆိုေသာသတ္မွတ္ခ်က္ တြဲပါလာတတ္သည္။ “ကင္းၿမီးေကာက္”ဟု ခံယူလိုက္သည္ႏွင့္ “ရြံရွာစရာႀကီး”ဆိုေသာ သတ္မွတ္ခ်က္ တြဲပါလာတတ္သည္။ “သညာ”၏အလုပ္မွာ ကင္မရာလိုမွတ္တမ္းတင္ရံု သက္သက္မွ်မဟုတ္။ သတ္မွတ္ခ်က္ (သိစိတ္ တစ္စြန္းတစ္စ)ပါလာၿပီ ျဖစ္ပါသည္။

၄။ တုံ႔ျပန္ျခင္း (သခၤါရ)
သိမႈျဖစ္စဥ္၏ အေရးအႀကီးဆံုးအဆင့္ ျဖစ္ပါသည္။ (ယခုစာအုပ္ကို မူလအဂၤလိပ္ဘာသာနွင့္ေရးသူက ဤအဆင့္ကို  Emotional reactions ဟုေရးပါသည္။ အခ်ိဳ႕ဆရာမ်ားကမူ “စိတ္ပိုင္းဆုိင္ရာဖဲြ႔စည္းမႈ” (mental formations)ဟု ဘာသာျပန္ၾကသည္မ်ား ရွိသည္။ emotion ဆိုေသာလက္တင္ေ၀ါဟာရမွာ to move out (လႈပ္ရွားေစျခင္း)ဟု အဓိပၸာယ္ထြက္ရာ ပါဠိစာေပမွ သခၤါရႏွင့္ ပိုနီးလိမ့္မည္ထင္ပါသည္။)ဤအဆင့္တြင္ ခံယူရံု၊ သတ္မွတ္ရံုမွ်ႏွင့္ ရပ္ေနေတာ့ပါ။ တုံ႔ျပန္ခ်က္ပါလာပါသည္။ ဥပမာ-ႏွင္းဆီကိုျမင္လွ်င္ “ဟင္..ႏွင္းဆီပြင့္ေလး ပါလား”(ခံယူ)၊ “လွလိုက္တာ”(သတ္မွတ္)၊ “ခ်စ္တယ္”/“လိုခ်င္တယ္”(တုံ႔ျပန္)၊ အလားတူပင္ ကင္းၿမီးေကာက္ကိုျမင္လွ်င္လည္း “ ဟင္ ကင္းၿမီးေကာက္ႀကီး ” (ခံယုူ)၊ “ရြံစရာႀကီး” (သတ္မွတ္)၊ “ ရြံတယ္/မျမင္ခ်င္ဘူး” (တုံ႔ျပန္)၊ ေျပာလိုသည္မွာ သခၤါရတြင္ အခ်စ္-အမုန္း၊ ႀကိဳက္-မႀကိဳက္ ဆိုေသာတုံ႔ျပန္မႈမ်ားပါ၀င္လာၿပီ ဆိုသည့္အခ်က္ကို ထင္ရွားေစလို၍ျဖစ္ပါသည္။ “စိတ္လႈပ္ရွားမႈ”(emotion) ပါလာၿပီဟု ဆိုလိုပါသည္။ ေနာက္ဆက္တြဲအျဖစ္ ႏွင္းဆီဆိုလွ်င္ ခူးလိုက္မည္။ ကင္းၿမီးေကာက္ဆိုလွ်င္ လႊင့္ပစ္မည္ဆိုေသာ လက္ေတြ႔တုံ႔ျပန္မႈမ်ားပင္ လိုက္လာႏိုင္သည္။
၅။ သိျမင္မွတ္သားျခင္း (၀ိညာဏ)
သိမႈျဖစ္စဥ္၏ ေနာက္ဆံုးအဆင့္ဟုဆိုႏိုင္ပါသည္။ အာရံုခံ ကိရိယာႏွင့္ အာရံုရုပ္တို႔၏ ထိေတြ႔မႈေၾကာင့္ ျဖစ္လာေသာ အာရံုသည္ ခံစားခံယူ၊ တုံ႔ျပန္ၿပီးသကာလ၊ သိမွတ္သည့္အဆင့္သို႔ ေရာက္လာျခင္းျဖစ္သည္။ ဦးေႏွာက္၏ အနက္ရွိုင္းဆံုးေနရာထိ သိမွတ္စြဲကပ္(memorize)လိုက္ၿပီ ျဖစ္ရာ၊ ဘ၀တစ္ခုမွ တစ္ခုသို႔ ကူးသည္အထိပင္ “အတည္စြမ္းအင္” (potential energy)အျဖစ္ ပါ၀င္သြားႏိုင္သည္။ ဗုဒၶက်မ္းဂန္မ်ားက “အထံု”၊ “ပါရမီ” စသျဖင့္ ညႊန္းေလ့ရွိၾကပါသည္။ ( ဤေနရာတြင္ အတၱေကာင္၊ လိပ္ျပာေကာင္ေလး အရာမယြင္းဘဲ ခႏၶာအိမ္အသစ္ထဲသို႔ ၀င္သြားသလို မ်ဥ္းတန္းသေဘာ (linear)ႏွင့္ မေရာေထြးေစရန္ အေရးႀကီးပါသည္။ ၀ိညာဥ္မွ နာမ္ရုပ္အသစ္သို႔ ကူးေျပာင္းေသာဆက္ထံုးမွာ non-linear သေဘာႏွင့္ နီးပါလိမ့္မည္)
“ အာရံုသိ ” မွ “ ပညာသိ ” သို႔
အထက္တြင္ေဖာ္ျပခဲ့သည္မွာ လူ(သတၱ၀ါ) တို႔၏ သိမႈျဖစ္စဥ္ဟု ေယဘုယ်ဆိုႏိုင္ေသာ္လည္း လူတစ္ေယာက္နွင့္တစ္ေယာက္ သိျမင္မွတ္သားပံုခ်င္း တူၾကလိမ့္မည္ေတာ့ မဟုတ္ပါ။ ဥပမာ- မိန္းမငယ္တစ္ေယာက္တည္းကိုပင္ တစ္ေယာက္က “လွသည္”ဟုျမင္ေသာ္လည္း က်န္တေယာက္က ”အရုပ္ဆိုးသည္”ဟု ထင္ေကာင္းထင္ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ႏွင့္အမွ် “ခ်စ္လုိက္တာ”၊ (သို႔မဟုတ္) “စာမလိတ္၊စိတ္မလာ” စေသာ မတူသည့္ တုံ႔ျပန္မႈမ်ားလည္း ရွိလာပါလိမ့္မည္။ အလားတူပင္ “စြဲလမ္းမႈ”၊ “ေမ့ေလ်ာ့မႈ”စေသာ မတူသည့္ သိမွတ္မႈမ်ားလည္း ျဖစ္ေပၚလာပါလိမ့္မည္။ သို႔အတြက္ မည္သည့္သိျမင္မႈကိုမွ “အမွန္”ဟု အခုိင္အမာ မေျပာသာပါေခ်။ ဤသည္ပင္ အာရံုမွလာေသာ “အာရံုသိ” (emotional knowledge)တုိ႕၏ မေသခ်ာမေရရာမႈ ျဖစ္ပါသည္။

သို႔ႏွင့္တိုင္ လူမွန္လွ်င္ ခႏၶာငါးပါးႏွင့္မကင္းႏိုင္ပါ။ ခႏၶာငါးပါးသည္ ပင္ဘ၀ျဖစ္ပါသည္။ ခႏၶာငါးပါးအလုပ္လုပ္ပံု(တစ္နည္း) အာရံုသိတို႔၏ သိမႈျဖစ္စဥ္သည္ပင္ ဘ၀ျဖစ္တည္မႈဟု ဆိုႏိုင္ပါလိမ့္မည္။ ဤေနရာတြင္ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္း ၂၅၀၀ ေက်ာ္က ဗုဒၶ၏ေတြးေခၚ႐ႈျမင္ပံုမွာ၊ လြန္ခဲ့ေသာအႏွစ္ ၃၀၀ ၀န္းက်င္ကမွ ေပၚထြက္ခဲ့ေသာ “ေဒးကား”ႏွင့္ နီးစပ္တူညီေနသည္ကို ေတြ႔ရပါလိမ့္မည္။ “ေဒးကား”က “ငါေတြးသည္၊ ဒါေၾကာင့္ ငါရွိသည္” ( I think , therefore I exist)ဟုဆိုခဲ့ဖူးသည္။ သို႔ႏွင့္တိုင္ ဗုဒၶ၏အျမင္က ေဒးကားထက္ပိုနက္ပါသည္။ “ငါခ်စ္သည္၊ ငါမုန္းသည္၊ ဒါေၾကာင့္ငါရွိသည္”( I love, I hate, therefore I exist)ဆိုေသာ သေဘာျဖစ္သည္။ အခ်စ္၊ အမုန္းစေသာ သမုဒယနယ္မွ မထြက္ႏိုင္ေသးသေရြ႕ ဘ၀ရွိေနဦးမည္။ သံသရာလည္ေနဦးမည္ဟု နားလည္ရပါသည္။

စင္စစ္ အာရံုသိမွာ ဘ၀၏အျခင္းအရာ ျဖစ္သည္။ အာရံုသိ သက္သက္မွ်ႏွင့္ ဘ၀ကိုမလြန္ႏိုင္ေခ်။ ျဖစ္တည္မႈ အက်ဥ္းေထာင္ကို ေဖာက္ထြက္ႏိုင္စရာမရွိပါေခ်။ ဗုဒၶအာရံုသိမွ “ပညာသိ” (insightful knowledge) သို႔ တိုးတက္ ပြားစီးႏိုင္ရန္ လမ္းညႊန္ခဲ့ပါသည္။ ဗုဒၶအလိုအရ ပညာသိဆိုသည္မွာ “အမွန္မြန္ေလးပါး”ကို ဆုပ္ဆုပ္ကိုင္ကိုင္နားလည္ သေဘာေပါက္ျခင္းျဖစ္ပါသည္။
သစၥာရွာဖုိ ့ျမင္းစီးသူ(ေက်ာ္ဝင္း)စာအုပ္ ဆက္လက္ေရးသာေဖာ္ျပါမည္ ။

No comments:

Post a Comment